MÁU NHIỄM MỠ NÊN ĂN GÌ VÀ KIÊNG GÌ? 17 THỰC PHẨM CÀNG ĂN CÀNG GIẢM MỠ MÁU
Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây máu nhiễm mỡ là do chế độ ăn uống thiếu khoa học. Do đó, việc điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp sẽ góp phần cải thiện tình trạng này. Vậy, hãy cùng Vicopharonli tìm hiểu những thực phẩm tốt cho người mỡ máu cao nhé!.
Dinh dưỡng cho người mỡ máu
Máu nhiễm mỡ là tình trạng bất thường của lượng lipid trong máu, bao gồm: Sự gia tăng nồng độ cholesterol lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL), tăng triglyceride, tăng cholesterol toàn phần, giảm nồng độ cholesterol lipoprotein tỷ trọng cao (HDL)
Một số nguyên nhân thường gặp dẫn đến tình trạng máu nhiễm mỡ là: Người béo phì, hút thuốc lá, ít vận động, uống quá nhiều rượu, chế độ dinh dưỡng không cân bằng như việc nạp quá nhiều thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa.
Các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ như các loại đồ ăn fast food (thức ăn nhanh) như gà rán, đồ chiên rán, thịt mỡ,... chứa rất nhiều chất béo. Ngược lại, sữa, trứng và một số loại thịt khác có chất béo và cholesterol ít hơn.
Chất béo được tìm thấy trong cả thực vật và động vật. Nhưng chỉ có chất béo trong động vật là có chứa cholesterol. Một số loại thực phẩm chứa nhiều chất béo và cholesterol (trứng rán) hoặc nhiều chất béo nhưng ít cholesterol (bơ đậu phộng và bơ) hoặc ít chất béo và nhiều cholesterol (tôm) hoặc ít cả hai (trái cây).
Người bị mỡ máu nên ăn gì?
Theo trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), hơn 100 triệu người Mỹ có lượng cholesterol cao, có thể dẫn đến sự tích tự mảng bám, dễ dẫn đến xơ vữa động mạch và gây nhồi máu cơ tim. Một chế độ ăn uống lành mạnh là bước quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm ở những người bị máu nhiễm mỡ.
Thói quen ăn uống ảnh hưởng rất nhiều đến tình trạng tăng giảm mỡ máu
17 thực phẩm càng ăn càng giảm mỡ máu con
1. Hạt yến mạch
Hạt yến mạch được mệnh danh là "nữ hoàng ngũ cốc" với hàm lượng chất xơ cao, đầy đủ vitamin và không có cholesterol
Ngoài ra, trong ngũ gốc có chứa Beta Glucan - một chất xơ hòa tan. Chất này có tác dụng làm chậm quá trình hấp thụ cholesterol và carbohydrate. Đồng thời giúp tăng lưu thông máu trong thành mạch.
Tuy nhiên, mức năng lượng mà yến mạch cung cấp khá cao (389 kcal/100 g). Người bị mỡ máu không nên sử dụng quá nhiều.
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên mức tiêu thụ 20 đến 35 gram chất xơ là phù hợp. Hoặc ít nhất 5 - 10 gram chất xơ hòa tan trong hạt yến mạch mỗi ngày. Ngoài ra, có thể bổ sung thêm các loại thực phẩm bổ sung chất sơ hòa tan như Cốm vi sinh FIBERTOP - Giảm tình trạng táo bón, bổ sung chất sơ hòa tan (20 gói x3g), an toàn và có lợi cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
2. Hạt hạnh nhân
Hạt hạnh nhân có chứa lượng lớn chất béo không bão hòa, các khoáng chất và vitamin có tác dụng giảm cholesterol xấu. Ngoài ra, hạt hạnh nhân còn có tác dụng giảm tình trạng rối loạn lipid máu. Hạt hạnh nhân còn chứa chất oxy hóa Flavonoid có tác dụng chống mảng bám gây xơ vữa động mạch, hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
Có thể sử dụng sữa hạnh nhân thường xuyên vì không chứa cholesterol. Các chất béo bão hòa, giàu canxi và vitamin D trong hạnh nhân rất tốt cho sức khỏe tim mạch, giảm cholesterol máu.
Nghiên cứu cho thấy, ăn 30 hạt hạnh nhân ( 30g ) hỗ trợ giảm cân cho người béo phì.
Hạnh nhân có thể trộn salad, trộn với sữa chua không đường cho bữa ăn nhẹ hoặc ăn cùng ức gà.
3. Hạt lạc ( đậu phộng )
Trong đậu phộng chứa hàm lượng sterol thực vật là kẻ thù của cholesterol. Giảm thiểu cholesterol dung nạp và không cho cơ thể hấp thụ.
Mặc dù đậu phộng chứa tới 48% chất béo nhưng đa phần là axit béo không bão hòa. Thực phẩm này giúp người có nguy cơ mắc bệnh tim và bệnh mạch vành giảm bớt cholesterol, sau đó phân giải thành chất thải bài tiết ra bên ngoài.
Tuy nhiên, đậu phộng rang muối không đem lại lợi ích sức khỏe. Thay vào đó, bạn nên ăn lạc luộc kèm vỏ bên ngoài và tối đa 250 gram/tuần.
4. Cá hồi
Cá hồi luôn nằm trong top đầu danh sách món ăn tốt cho đường máu và tim mạch. Trong cá hồi chỉ chứa có 20mg cholesterol và chứa lượng lớn axit Omega 3 béo không bão hòa. Các chất này đều có tác dụng giảm 2 chỉ số cholesterol xấu và triglyceride. 2 chỉ quan trọng gây nên các bệnh tim mạch và mỡ máu cao.
Ngoài ra, việc ăn cá hồi còn giúp mạch máu tăng độ đàn hồi, dẻo dai hơn, nhất là người đang điều trị mỡ máu.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, thay vì sử dụng thịt lợn, bò, dê.. chứa hàm lượng lớn cholesterol, bạn nên ưu tiên ăn thịt cá hồi ít nhất 2 lần 1 tuần để giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Cá hồi rất tốt cho người mắc mỡ máu cao
5. Táo
Táo hấp thu cholesterol dư thừa do chất pectin phong phú trong táo và đào thải ra khỏi cơ thể. Chất pectin còn có thể kết hợp với vitamin C, đường để giảm thấp cholesterol, từ đó giảm mỡ máu.
Ngoài ra, táo phân giải ra axit acetic có lợi cho quá trình phân giải chất béo trung tính, ngăn chặn sự tăng cân hiệu quả.
Một người trưởng thành ăn 2 quả táo/ngày trong 2 tháng liên tục cho thấy lượng cholesterol xấu giảm đi một cách rõ rệt. Nếu ít ăn thì có thể sử dụng 2 thìa giấm táo trong bữa ăn hằng ngày.
6. Nấm hương
Nấm hương có khả năng điều tiết các hoạt động tim mạch, tăng lưu lượng máu động mạch vành, hạ thấp oxy tiêu thụ và cải thiện quá trình chuyển hóa lipid trong máu.
Chiết xuất Eritadenine trong nấm tạo sự phân hủy cholesterol khi tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo. Qua đó giúp giảm cân hiệu quả cho bệnh nhân thừa cân.
Còn các vitamin A1, B1, B2, D,... trong nấm hương thúc đẩy hoạt động của đường ruột và dạ dày. Gián tiếp giảm hấp thu cholesterol lên tới 10 lần nếu dùng thường xuyên (130 - 150 mg/ngày ) và ngăn ngừa táo bón.
Bạn có thể sử dụng nấm hương trong nhiều món ăn hàng ngày như: nấm hương xào rau, nấm hương hầm thịt gà,... Việc ăn liên tục nấm hương trong khoảng 4 tháng làm cho các chỉ số mỡ máu, triglyceride được ổn định trở lại mà không gây ảnh hưởng đến gan.
7. Rau diếp cá
Trong rau diếp cá chứa 1 lượng lớn cellulose giúp giảm mỡ máu nhanh chóng. Bản thân cellulose không hấp thu vào cơ thể, có tác dụng làm no bụng, bổ sung chất chống oxy hóa và đẩy chất thải trong ruột ra bên ngoài.
Rau diếp cá thường được chế biến thành nhiều kiểu khác nhau như ăn sống, ép nước, salad. Sử dụng rau diếp cá trong vòng 3 tháng sẽ giảm mức cholesterol xấu xuồng còn 10%.
Rau diếp cá chứa rất nhiều dưỡng chất rất tốt cho người sử dụng, kể cả người không bị mỡ máu cao
8. Rau cần tây
Một số chiết xuất trong rau cần tây như magnesiom, butylphathalide, pthalides, sắt,... giúp kích thích tiết dịch mật tăng cường độ hoạt động đào thải mỡ máu ra bên ngoài.
Trong Y học cổ truyền, cần tây có vị ngọt đắng, mát, tác dụng dưỡng huyết mạch tốt, thanh nhiệt, hạ hỏa. Cần tây điều trị tốt cho bệnh đái tháo đường và giảm bớt các triệu chứng bệnh huyết áp.
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho rằng cần tây là thực phẩm chứa hàm lượng calo thấp và rất ít chất béo, cholesterol. Nhưng cần tây lại chứa hầu hết các thành phần dinh dưỡng: Carbohydrate, proterin, Vitamin (A, B, C, E, K...), khoáng chất và giàu chất xơ.
Nước ép cần tây là thức uống dễ thực hiện, uống thường xuyên sẽ giảm đáng kể lượng mỡ máu và cải thiện tình trạng thiếu máu.
9. Súp lơ ( bông cải xanh )
Súp lơ hay còn gọi là bông cải xanh chứa nhiều chất xơ, protein, sắt và vitamin, đặc biệt là flavonoid. Đây là dưỡng chất có tác dụng làm sạch lòng mạch máu, giảm lượng hấp thu cholesterol và triglyceride bám trên thành mạch. Điều này trực tiếp ngăn ngừa rối loạn mỡ máu và chứng xơ vữa động mạch.
10. Khổ qua ( mướp đắng )
Y học chứng minh, mướp đắng là "kẻ thù của chất béo" vì khả năng phân hủy mỡ thừa, giảm hàm lượng cholesterol xấu trong máu về mức an toàn.
Mặt khác, khổ qua cũng là một loại món ăn rất phổ biến chứa hàm lượng vitamin C, glycoside ngăn ngừa đáng kể nguy cơ mắc các bệnh như xơ vữa động mạch, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp,...
Khổ qua có vị đắng, tính hàn nên thường dùng để hạ nhiệt, giải độc, làm mát gan và giải khát rất tốt.
Dùng khổ qua mỗi ngày, bạn sẽ thấy hiệu quả giảm mỡ máu đáng kể.
11. Thịt trắng, thịt nạc, cá
Thịt lợn, thịt bò chứa nhiều mỡ bão hòa - mỡ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Ngược lại, các loại thịt trắng như thịt gà bỏ da, thịt heo nạc, thịt ngỗng, hoặc cá là những loại ít chất béo hơn. Do đó, chúng ta có thể ăn mà không sợ bị tăng lượng cholesterol trong máu.
Tuy nhiên, việc ăn nhiều và thường xuyên cũng không phải tốt cho người bị mỡ máu cao. Ăn chay kéo dài có thể dẫn đến suy giảm cholesterol tốt để tổng hợp năng lượng cho cơ thể hoạt động.
Hàm lượng chất béo bão hòa trong thịt trắng thấp hơn thịt đỏ
12. Giá đỗ xanh
Giá đỗ xanh vốn dĩ là thực phẩm giảm cholesterol rất tốt, giàu vitamin, đặc biệt là vitamin C, khoáng chất, protein
Món ăn có giá đỗ đang nảy ầm có hàm lượng vitamin C gấp 7 lần giá đỗ trưởng thành. Đại lượng vitamin C có thể thúc đẩy cholesterol bài tiết, ngăn chặn cholesterol tích tụ trong thành động mạch.
Chất xơ trong giá đỗ xanh có thể giúp thanh trừ các chất cặn bã trong cơ thể. Ngoài ra có thể hòa tan với cholesterol trong thức ăn chuyển hóa thành axit cholic bài trừ ra ngoài cơ thể, từ đó giảm thấp mức cholesterol.
13. Tỏi
Giảm mỡ máu bằng tỏi là phương pháp đơn giản mà hiệu quả. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, trong tỏi có chứa allicin sulfur giúp phòng tránh tắc nghẽn mạch máu, làm chậm quá trình lão hóa, ức chế hấp thụ cholesterol qua màng ruột và đào thải qua đường nước tiểu.
Ngoài giảm mỡ máu, tỏi còn có tính kháng viêm hiệu quả, giúp giảm viêm, chống sưng, đau cực tốt. Mỗi ngày, nên ăn từ 2 - 3 tép tỏi hoặc kết hợp với nước chanh, ngâm rượu, xay nhuyễn, sẽ làm tăng công dụng giảm mỡ máu cao.
Tuy nhiên, không nên ăn quá 5g/ ngày, tỏi tính nóng, nếu ăn quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến dạ dày, tổn thương gan, sưng tấy thậm chí là tiêu chảy,...
14. Trà xanh
Trong trà xanh có chứa chất chống oxy hóa có khả năng ngăn chặn cholesterol LDL không bị oxy hóa, giúp ngăn ngừa hình ảnh mảng xơ vữa động mạch.
Lưu ý, không nên uống trà xanh vào lúc đói hoặc trước khi đi ngủ.
Có nhiều cách dùng trà xanh để giảm mỡ máu như: uống trực tiếp, sử dụng các sản phẩm chiết xuất từ lá trà xanh,...Uống 3 - 5 tách trà mỗi ngày sau khi ăn no sẽ gây gián đoạn tổng hợp cholesterol xấu ở gan và tăng cường loại bỏ lượng cholesterol ra ngoài.
15. Gạo lứt
Gạo lứt là loại gạo khi xay xát không bị mất đi màng hay còn gọi là gạo nguyên cám. Gạo lứt có ưu điểm vượt trội so với gạo xay xát thông thường khi chứa nhiều thành phần dinh dưỡng gamma orizanol (GO). Chất này có tác dụng ngăn chặn hấp thu cholesterol từ ruột vào máu, hoặc từ gan tiết ra ngoài và đào thải ra khỏi cơ thể.
Ngoài ra các vi chất tự nhiên trong gạo lứt như vitamin, đặc biệt là vitamin E, các axit béo thiết yếu, chất chống oxy hóa, chất xơ giúp mật tiết vào lòng ruột đào thải cholesterol.
Gạo lứt có hàm lượng dinh dưỡng cao, rất tốt cho sức khỏe
16. Dầu oliu
Dầu oliu giàu axit béo không bão hòa, lượng triglyceride thấp. Có thể thay thế cho chất béo no, giúp giảm cholesterol xấu, duy trì cholesterol tốt bằng cách giảm sự hấp thụ của đường ruột đối với cholesterol. Giúp người bệnh phòng tránh các biến chứng nghiệm trọng như xơ vữa động mạch, đau tim,...
Đặc biệt, dầu oliu ăn vào dễ tiêu vì trong quá trình chuyển hóa không để lại những chất cặn bã dư thừa có hại cho cơ thể, giúp giảm nguy cơ ung thư và các bệnh mạn tính khác.
17. Lòng trắng trứng gà
Một lòng đỏ trứng chứa khoảng 180 mg cholesterol, chiếm khoảng 60% nhu cầu cholesterol hằng ngày. Ngược lại, lòng trắng trứng gà chứa rất ít cholesterol, chủ yếu là protein tốt cho sức khỏe.
Lòng trắng trứng gà khi được nấu chín chứa nhiều albumin, không có chất béo. Cơ thể sẽ háp thu đến 90% chất dinh dưỡng.
Những người có cholesterol máu cao không nhất thiết kiêng hẵn trứng chỉ nên ăn trứng 1 - 2 lần/ tuần.
Người bị mỡ máu nên kiêng ăn gì?
Để cải thiện tình trạng mất cân bằng giữa cholesterol tốt và xấu, người bẹnh nên tránh những thực phẩm làm tăng mức cholesterol xấu, bao gồm các loại thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và đường.
Thực phẩm chứa hàm lượng cholesterol cao
Gây ảnh hưởng đến tình trạng tăng mỡ máu, dưới đây là các loại thực phẩm có mức cholesterol cao, cần hạn chế sử dụng:
Thực phẩm chứa cholesterol và nhiều chất béo bão hòa như phô mai, sữa chua, kem, bơ thực vật, mỡ heo, xúc xích.
Một số thực phẩm ít chất béo bão hòa nhưng lại nhiều cholesterol như trứng, gan, pate gan, nội tạng, và một số động vật có vỏ.
Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm chứa cholesterol cao như thịt bò nướng, thịt bò xay, sườn heo....Thay vào đó hãy sử dụng các loại thịt gia cầm bỏ da như thịt gà bỏ da.
Chất béo no
Chất béo no hay chất béo bão hòa có nhiều trong mỡ động vạt, chúng có tác dụng không tốt với chuyển hóa mỡ, ảnh hưởng đến tình trạng của gan. Một chế độ ăn với nguồn năng lượng cao và nhiều mỡ động vật làm tăng lượng cholesterol trong máu. Một trong những thực phẩm chứa nhiều chất béo no cần kiêng không sử dụng là: đồ ăn nhanh, khoai tây chiên hoăc sấy, các món tráng miệng có đường,...
Đồ uống có cồn
Khi sử dụng bia rươu, những thức uống này sẽ bị phân hủy và xây dựng lại thành chất béo trung tính, cholesterol trong gan. Nếu mức chất béo trung tính quá cao sẽ tích tụ lại ở gan, gây ra gan nhiễm mỡ. Gan không thể hoạt động tốt như bình thường và không thể loại bỏ cholesterol khỏi máu, do đó mức cholesterol lại tăng lên. Không những vậy, việc làm dụng rượu bia còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, rối loạn nhịp tim.
Hạn chế sử dụng rượu, bia, chất có cồn để có sức khỏe tốt hơn
Đường
Đường và bất kỳ thực phẩm nào có thêm đường đều có thể làm tăng chất béo trung tính và cholesterol xấu LDL.
Thực phẩm thường có thêm đường mà người bị máu nhiễm mỡ không nên dùng như:
- Nước ngọt
- Bánh ngọt
- Món tráng miệng
- Đồ ăn nhanh, nước xốt,...
Thuốc lá
Thuốc lá không chỉ gây hại cho phổi, mà còn tác động đáng kể đến sức khỏe tim mạch. Hút thuốc làm tăng LDL (cholesterol xấu) trong máu và làm giảm nồng độ HDL (cholesterol tốt). Mức cholesterol xấu cao trong máu dẫn đến sự tích tụ mảng bám trong động mạch, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đau tim, đột quỵ.
Hút thuốc và cholesterol cao là sự kết hợp nguy hiểm cho tim. Do đó, bỏ hút thuốc có giảm mức cholesterol và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Thịt chế biến sẵn ( Thịt hộp )
Những thực phẩm này làm tăng mức cholesterol LDL và chất béo bão hòa. Do chứa một lượng lớn muối và chất bảo quản, vì vậy thịt chế biến sẵn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Một số loại thịt chế biến sẵn như: Giăm bông, xúc xích, thịt nguội, lạp xưởng, thịt xông khói,...
Thức ăn quá mặn
Sử dụng thức ăn quá mặn với lượng muối cao sẽ gây tăng huyết áp và xơ vữa động mạch. Nguy cơ mắc bệnh tim khá cao. Do đó, bạn nên cân nhắc về lượng muối trong khi chế biến thức ăn. Đồng thời, tránh xa những loại thực phẩm đóng hộp như thịt hun khói, các loại rau ngâm muối sẵn,...
Những lưu ý trong sinh hoạt hàng ngày nhằm giảm mỡ máu
Chọn các loại thịt có chứa ít chất béo bão hòa
Nhiều loại thịt đỏ làm tăng cholesterol xấu do chứa nhiều chất béo bão hòa. Vì vậy, người mắc mỡ máu nên dùng thịt gà bỏ da trong các bữa ăn. Nên tránh các loại thịt đã qua chế biến để giảm nguy cơ tăng mỡ máu.
Nên bổ sung cá vào chế độ ăn vì cá có ít chất béo bão hòa và chứa nhiều axit béo omega-3, có lợi cho sức khỏe tim mạch và giúp tăng mức cholesterol HDL tốt.
Chế biến thực phẩm giúp giảm cholesterol một cách tự nhiên
Nên cắt bỏ mỡ và da đối với thịt hoặc cá trước khi chế biến.Điều này giúp giảm lượng chất béo nhưng vẫn giữ lại được lượng protein trong thực phẩm. Lựa chọn dạng nấu như luộc, nướng sẽ tốt hơn là chiên ngập dầu hoặc tẩm bột chiên ( có thể làm tăng chất béo )
Chế độ ăn uống lành mạnh rất tốt cho người mắc mỡ máu cao
Sử dụng các loại dầu tốt cho sức khỏe
Hãy sử dụng các loại dầu thực vật (dầu đậu nành, dầu oliu) tốt cho sức khỏe thay vì chất béo rắn như bơ, mỡ heo, mỡ động vật, bơ thực vật. Vì chất béo rắn chứa nhiều chất béo bão hòa nhưng dầu lại chứa nhiều chất béo không bão hòa tốt hơn.
Ăn chay một bữa mỗi tuần.
Bằng cách chọn một bữa ăn chay, người bệnh đang đạt được nhiều mục tiêu giảm cholesterol cùng một lúc, như là ăn nhiều chất béo lành mạnh hơn và nhận được nhiều chất xơ hoàn tan hơn.
Tăng cường vận động và tập thể dục thể thao vừa phải
Bằng cách giữ cho cơ thể được di chuyển nhiều, cholesterol HDL tốt sẽ được tăng lên, kiểm soát tốt mức huyết áp và nhiều lợi ích khác cho tim mạch. Lý tưởng nhất là hoạt động thể chất vừa phải mỗi tuần, từ 150 phút trở lên.
Tập thể dục thường xuyên và nhất quán không chỉ giúp kiểm soát lượng cholesterol, mà còn giúp giảm huyết áp, xây dụng sức khỏe tổng thể và thể chất, tinh thần và cảm xúc.
Thường xuyên vận động rất có lợi cho tim mạch và vận động
Sử dụng các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe bên cạnh dùng thuốc điều trị
Ngoài sử dụng thuốc điều trị để cải thiện tình trạng mỡ máu, người bệnh có thể sử dụng thêm thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ điều trị và cải thiện tình trạng mỡ máu cao như sản phẩm Serialtop Atovas Cholesfaz hỗ trợ điều trị mỡ máu hiệu quả, ngăn ngừa các biến chứng do mỡ máu gây ra như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tai biến mạch máu não và gan nhiễm mỡ.
TPBVSK Serialtop Atovas Cholesfaz - Hỗ trợ điều hòa mỡ máu, giảm nguy cơ mắc xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não
Mong rằng những chia sẻ về máu nhiễm mỡ nên ăn gì và kiêng gì? và 17 loại thực phẩm tốt cho người mỡ máu ở trên sẽ giúp quí bạn đọc có thêm kiến thức để cải thiện tình trạng sức khỏe của bản thân và gia đình ngày một tốt hơn.
Nguồn: Vicopharonli.com
**Mọi thông tin hoặc sản phẩm được gợi ý trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế chuyên môn để được tư vấn cụ thể về các trường hợp bệnh lý liên quan.